ششمین خشکسالی پی در پی در ایران تا آذرماه خبری از بارندگی های پاییزی نیست
به گزارش بازسازی خانه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی اداره هواشناسی کشور اظهار داشت: سال جاری وارد ششمین سال پی در پی خشکسالی شده ایم و طبق پیشبینی ها تا پایان آبان ماه بارندگی قابل توجهی در کشور رخ نخواهد داد.
احد وظیفه رییس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی اداره هواشناسی کشور در گفتگو با خبرنگار مهر ضمن اشاره به آخرین وضعیت میزان بارندگی ها در کشور اظهار داشت: متاسفانه شرایط بارش در کشور چندان خوشایند نیست و امسال وارد ششمین سال پی در پی خشکسالی شده ایم.
وی اضافه کرد: اگر سال آبی را ملاک قرار دهیم، آخرین بار در سال ۱۳۹۸ - ۱۳۹۹ شرایط نسبتاً مناسبی از نظر بارندگی ها داشتیم، اما بعد از آن، از سالهای ۱۳۹۹ - ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۴ - ۱۴۰۵ وضعیت به صورت پیوسته رو به خشکی رفته است.
تنها ۲.۲ میلی متر بارش در کشور ثبت شده است
وظیفه بیان نمود: از شروع سال ۱۴۰۴ تاکنون، کشور خشک ترین دوره چند دهه اخیر خودرا سپری می کند و شدت خشکسالی امسال شمسی کم سابقه است. بر مبنای آمار موجود، از شروع سال آبی تا انتهای روز جمعه، ۹ آبان تنها ۲.۲ میلی متر بارش در سطح کشور ثبت شده است، در صورتیکه میانگین بلند مدت در همین بازه زمانی حدود ۹.۸ میلی متر است. بنابراین، حدود ۷۸ درصد کاهش بارندگی نسبت به میانگین نرمال را شاهد می باشیم.
وظیفه اشاره کرد: اهمیت موضوع در اینست که در بعضی استانهای کشور بارش بطورکامل صفر بوده است؛ به شکلی که در خیلی از نقاط طی پاییز جاری هیچ نوع بارشی ثبت نشده است. استان هایی که بارندگی داشته اند نیز وضعیت مطلوبی ندارند؛ برای نمونه در تهران تا این زمان باید بیشتر از ۱۵ میلی متر بارندگی ثبت می شد، اما تنها یک میلی متر بارش گزارش شده است. در آذربایجان شرقی نیز فقط ۲ میلی متر بارندگی ثبت شده، در صورتیکه میانگین بلند مدت آن در این بازه زمانی ۲۳ میلی متر است.
وی اضافه کرد: در آذربایجان غربی تنها ۵ میلی متر بارندگی روی داده، در صورتیکه مقدار نرمال آن بیشتر از ۲۵ میلی متر است. همین طور در اردبیل ۵ میلی متر بارش ثبت شده در صورتیکه میانگین معمول حدود ۳۵ میلی متر است. حتی در پربارش ترین منطقه کشور یعنی گیلان نیز ۸۲ میلی متر بارش گزارش شده که نسبت به میانگین نرمال ۱۴۷ میلی متری، کاهش قابل ملاحظه ای دارد.
بسیاری از استان ها از شروع پاییز هیچ بارشی نداشته اند
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی اداره هواشناسی کشور بیان نمود: خیلی از استانهای کشور در فلات مرکزی، غرب و جنوب، همچون یزد، همدان، هرمزگان، مرکزی، لرستان، کرمانشاه، کردستان، قم، قزوین، فارس، سمنان، تهران، زنجان، خوزستان و خراسان های جنوبی، شمالی و رضوی تقریبا هیچ بارشی دریافت نکرده اند. همین طور در غرب کشور همچون استان ایلام نیز وضعیت مشابهی حاکم است.
وی خاطرنشان کرد: از طرفی، میانگین دمای کشور حدود یک درجه بیشتر از حد معمول است و این افزایش دما سبب تشدید تبخیر و بنابراین، وخامت بیشتر خشکسالی شده است. در صورتیکه باید در ارتفاعات زاگرس بین ۳۰ تا ۵۰ میلی متر بارندگی ثبت می شد، میزان بارش خیلی کمتر از حد نرمال بوده و حتی در نوار غربی کشور همچون کرمانشاه، آذربایجان غربی و شمال آذربایجان شرقی و اردبیل نیز بارندگی ها بشدت پایین است.
وظیفه اضافه کرد: در سواحل شمالی کشور که معمولا از شروع پاییز بارشها شروع می شود نیز وضعیت مطلوب نمی باشد و شرایط خشکسالی شدید و استثنایی در تمام کشور حاکم است. همین طور پیشبینی های کوتاه مدت و میان مدت نشان میدهد تا پایان آبان ماه بارندگی قابل توجهی در تهران نخواهیم داشت، اگر در ایام پایانی این ماه بارش رخ دهد، میزان آن نیز چندان چشم گیر نخواهد بود.
این مقام مسئول اداره هواشناسی تصریح کرد: به نظر می آید عمده بارندگی ها از آذرماه شروع شود. البته همانطور که در پیشبینی های قبلی نیز اشاره شده بود، پاییز امسال خیلی کم بارندگی خواهد بود و متاسفانه همین وضعیت درحال وقوع است.
وی اشاره کرد: حدود ۲۵ درصد از کل بارندگی سالانه کشور در فصل پاییز اتفاق می افتد، اما امسال بخش عمده این سهم تاکنون محقق نشده است. تنها امید باقیمانده به بارندگی های احتمالی در آذرماه است، اما حتی اگر آذرماه پربارش هم باشد، جبران دو ماه ابتدایی خشک پاییز خیلی دشوار است و ازاین رو پاییز امسال با کم بارشی شدید به پایان خواهد رسید.
امید به بارندگی های زمستانی؛ اما خشکسالی جبران ناپذیر است
وظیفه ضمن اشاره به پیشبینی وضعیت بارندگی ها در فصل زمستان اضافه کرد: به احتمال خیلی زیاد بخش قابل توجهی از بارندگی ها به ماه های زمستان موکول خواهد شد. بر مبنای خروجی مدلهای عددی، پیشبینی می شود بارندگی های زمستانی در نیمه غربی کشور در حدود شرایط نرمال باشد؛ به این معنا که نه بارندگی های خیلی زیاد و نه کم بارشی شدید را تجربه خواهیم کرد.
وی اضافه کرد: در مقابل، نیمه شرقی کشور گرایش به کم بارشی دارد و استانهای واقع در این بخش از کشور به احتمال متوسط تا حدود ۵۰ درصد کمتر از حد نرمال بارش خواهند داشت. اگر چنین شرایطی رقم بخورد، وضعیت منابع آبی در مناطق شرقی کشور در انتهای سال خیلی نگران کننده خواهد بود، چون که همین حالا نیز خیلی از این مناطق با تنش یا بحران آبی مواجهند و ادامه این وضعیت می تواند سال آینده را با شرایط بحرانی تری روبه رو کند.
کاهش چشم گیر میزان بارندگی ها؛ زنگ خطر بحران آب در سرتاسر کشور
این مقام مسئول اداره هواشناسی بیان نمود: در صورتیکه بارندگی های زمستانی در نیمه غربی کشور خوب یا دست کم در حد نرمال باشد، می تواند تا حدودی از شدت تنش آبی در این مناطق کم کند، اما به هیچ عنوان سبب رفع خشکسالی نخواهد شد، برای اینکه چندین سال خشکسالی پی در پی سبب انباشت کمبود بارندگی و کاهش منابع آبی شده است.
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی اشاره کرد: در سالهای اخیر به علت ادامه کم بارشی، فشار زیادی بر منابع زیرزمینی وارد شده و برداشت آب برای جبران کمبود آب های سطحی افزایش پیدا کرده است. این مسئله منجر به افت سطح آب های زیرزمینی شده و حتی اگر در زمستان شرایط بارندگی به حالت نرمال بازگردد، باز هم جبران کننده خسارات سالهای اخیر نخواهد بود.
وی خاطرنشان کرد: مسئله کمبود آب هم اکنون به یکی از چالش های اصلی و خیلی جدی در سرتاسر ایران تبدیل گشته است. افزون بر این، کشورهای منطقه خاورمیانه نیز با بحران مشابهی مواجه اند و این وضعیت ممکنست در آینده منجر به ایجاد تنش های آبی در حوزه های مشترک بین المللی شود.
وظیفه تصریح کرد: آب مسئله ای نیست که بتوان آنرا به آسانی حل کرد؛ بلکه پدیده ای پیچیده و چندوجهی است که نیازمند مدیریت بلند مدت و تصمیم گیری های هماهنگ بین کشورهاست.
بارورسازی ابرها راهکار قطعی برای جبران کم بارشی ها نیست
این مقام مسئول اداره هواشناسی ضمن اشاره به طرح بارورسازی ابرها برای پاسخ به کم بارشی ها اظهار داشت: در شرایط فعلی که کمبود بارندگی ها محسوس است، طرح بارورسازی ابرها بعنوان یکی از گزینه های پیشنهادی برای افزایش بارش مطرح گردیده است. درست است که این طرح هزینه بر است، اما اگر بتواند منجر به آورده آبی شود، هزینه آن در مقایسه با منافع حاصل چندان زیاد نیست.
وی اضافه کرد: با این وجود، این شیوه در عمل در جهان بعنوان روشی قطعی و قابل اتکا شناخته نمی گردد. گرچه در خیلی از کشورها عملیات بارورسازی ابر صورت می گیرد، اما این کار تنها زمانی مؤثر است که ابر مستعد وجود داشته باشد.
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی اضافه کرد: در چنین شرایطی، بارورسازی ابر می تواند علیرغم هزینه هایی که دارد، در مقایسه با روش هایی چون شیرین سازی آب یا انتقال بین حوضه ای، اقتصادی تر باشد. با این وجود، این شیوه هنوز در سطح بین المللی بعنوان روشی پذیرفته شده مورد تأیید قرار نگرفته است و نتایج آن در مناطق مختلف جهان متفاوت بوده است.
کمبود رطوبت در خاورمیانه مانع اثرگذاری طرح بارورسازی می شود
وی بیان نمود: در منطقه خاورمیانه به علت غلظت بالای گرد و خاک، ذرات طبیعی بارورسازی به میزان کافی وجود دارد، اما مشکل اصلی کمبود رطوبت است. این مسئله موجب می شود که تشکیل هسته های باران زا در ابرها با دشواری صورت گیرد و درنتیجه کارآیی روش بارورسازی کاهش پیدا کند.
وظیفه خاطرنشان کرد: در ایران نیز این شیوه احتمالا پاسخ قانع کننده ای نخواهد داد. حتی اگر هزینه های قابل توجهی برای آن صرف شود، احتمال دستیافتن به نتیجه ملموس پایین است. البته می توان این طرح را به شکل آزمایشی در مناطق محدود و در بازه های زمانی خاص، بخصوص در فصل هایی که ابرهای مستعد وجود دارند، اجرا کرد تا بتوان نقاط قوت و ضعف آنرا ارزیابی کرد.
وی اضافه کرد: اجرای پراکنده و گسترده این طرح بدون ارزیابی دقیق می تواند سبب هدر رفت منابع مالی شود. ازاین رو لازم است که قبل از هر اقدامی، اثربخشی واقعی آن در شرایط اقلیمی ایران سنجیده، سپس در صورت اثبات کارایی، در مقیاس وسیع تری دنبال شود.
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی اشاره کرد: گزارش هایی از برخی مناطق جهان وجود دارد که نشان میدهد بارورسازی ابرها در شرایط خاص سبب افزایش بارندگی بین ۵ تا ۲۰ درصد شده است، اما در مقابل، موارد مختلفی نیز ثبت شده که این اقدام نتیجه مؤثری نداشته و هزینه های آن در عمل به هدر رفته است.
وی ضمن اشاره به کاهش تراز آب دریای خزر اظهار داشت: موضوع افت سطح آب دریای خزر یکی از نگرانی های جدی کشورهای حاشیه این دریا است و حالا در سطح بین المللی نیز مورد بررسی و پیگیری قرار دارد.
وظیفه اظهار داشت: در این مورد کمیته ای به نام «کمیته کشورهای حوزه مشترک دریای خزر» (CASPCOM) فعال است که اعضاء آن شامل کشورهای ایران، آذربایجان، روسیه، قزاقستان و ترکمنستان می شوند. این کمیته مسئول بررسی و پایش تغییرات تراز آب دریای خزر است و نشست اخیر آن حدود یک تا دو ماه پیش به میزبانی روسیه اجرا شد.
کاهش تراز خزر تهدیدی برای بنادر و کارهای دریایی ایران
وی اضافه کرد: در این جلسه موضوع کاهش سطح آب دریای خزر به صورت ویژه مورد بررسی قرار گرفت و نمایندگانی از اداره هواشناسی ایران نیز در آن حضور داشتند. کشورهای عضو این حوزه درحال پایش مستمر افت و خیز سطح آب دریا هستند، برای اینکه کاهش تراز آب می تواند آثار جدی بر کارهای اقتصادی، زیست محیطی و حتی اقلیمی منطقه بگذارد.
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی اشاره کرد: کاهش ارتفاع آب دریای خزر بخصوص بنادر ایران را تحت تأثیر قرار می دهد، برای اینکه عقب نشینی آب دریا موجب بروز مشکلات در پهلوگیری کشتی ها و عملکرد تأسیسات بندری می شود. این مساله از جنبه حمل و نقل دریایی و تجارت، مسئله ای خیلی حائز اهمیت می باشد و نیازمند برنامه ریزی دقیق و هماهنگ است.
این مقام مسئول اداره هواشناسی اضافه کرد: از طرفی، کاهش تراز آب منجر به کوچک شدن مساحت دریا می شود و این کاهش سطح، بر میزان رطوبت مناطق ساحلی شمال کشور تأثیر مستقیم دارد. با کم شدن سطح آب، ظرفیت رطوبتی دریا کاسته شده و درنتیجه بارندگی های مناطق شمالی نیز ممکنست کمتر شود.
هشدار نسبت به خیزش گرد و خاک ناشی از بستر خشک شده خزر
وظیفه اضافه کرد: آزاد شدن بستر خشک شده در مناطق ساحلی که حاوی ذرات ریز خاک و شن است، می تواند در شرایط طوفانی منجر به خیزش گرد و خاک شود. این پدیده نه فقط جهت ساکنان مناطق شمالی کشور بلکه برای محیط زیست، پوشش گیاهی و حتی حیات وحش و انسان ها نیز زیان بار است. گرد و غبار حاصل از این بسترهای خشک، سلامت مردم را تهدید کرده و خسارت های قابل توجهی به اکوسیستم های محلی وارد میکند.
وی تاکید کرد: کاهش سطح آب دریای خزر همین طور سبب خشک شدن تالاب های ساحلی می شود. این تالاب ها نقشی اساسی در تعادل اکولوژیکی، زیستگاه های جانوری و پوشش گیاهی مناطق شمالی کشور دارند و خشک شدن آنها می تواند اثرات مخربی بر محیط زیست استانهای ساحلی ایران بگذارد. بخصوص در قسمتهایی از دریای خزر که عمق بیشتری دارد و در نزدیکی سواحل ایران واقع شده است، این تغییرات بشدت محسوس خواهد بود.
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی اظهار داشت: هم اکنون به علت کاهش قابل توجه بارندگی، کشور شرایط دشواری را از نظر تامین آب سپری می کند. با وجود تلاشهای گسترده مسؤلان در سازمان آب و وزارت نیرو برای مدیریت منابع، بازهم نگرانی هایی درباره ی پایداری تامین آب در بعضی شهرهای بزرگ کشور وجود دارد.
وی تصریح کرد: آب مسئله ای ملی است و حل آن فقط از عهده یک دستگاه اجرایی برنمی آید. همه مردم باید در مدیریت مصرف و صرفه جویی مشارکت کنند تا کشور بتواند تا زمان شروع بارندگی های مؤثر، بدون بحران گسترده، شرایط را پشت سر بگذارد.
ضرورت مدیریت منابع؛ تهران، مشهد و اراک در وضعیت تنش آبی قرار دارند
وظیفه در انتها اشاره کرد: حالا شهرهایی نظیر تهران، مشهد، اراک و تبریز در وضعیت تنش آبی قرار دارند و لازم است شهروندان همکاری لازم را برای عبور از این شرایط داشته باشند. به نقل از ایشان، در صورت عدم صرفه جویی عمومی، احتمال بروز مشکلات حاد در شبکه تامین آب این شهرها وجود دارد و همراهی مردم نقش کلیدی در عبور از این دوره بحرانی دارد.
به طور خلاصه، این مقام مسئول اداره هواشناسی بیان نمود: در صورتی که بارش های زمستانی در نیمه غربی کشور خوب یا دست کم در حد نرمال باشد، می تواند تا حدودی از شدت تنش آبی در این مناطق بکاهد، اما به هیچ عنوان سبب رفع خشکسالی نخواهد شد، به جهت اینکه چندین سال خشکسالی متوالی سبب انباشت کمبود بارش و کاهش منابع آبی شده است. درست است که این طرح هزینه بر است، اما اگر بتواند منجر به آورده آبی شود، هزینه آن در مقایسه با منافع حاصل چندان زیاد نیست. گرچه در بسیاری از کشورها عملیات بارورسازی ابر صورت می گیرد، اما این کار تنها زمانی مؤثر است که ابر مستعد وجود داشته باشد.
منبع: remont.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب